Hart pompt bij rechtop zijn minder bloed rond bij ME/cvs
Bij ME/cvs is al eerder onderzocht dat de bloedsomloop anders verloopt bij inspanning en bij het veranderen van houding van liggend naar staand.
- Normaal gesproken veranderen bij gezonde personen hartslag en bloeddruk mee met je houding als je gaat staan. Door de zwaartekracht komt er meer bloed in het onderste deel van je lichaam. Je hart krijgt dan een signaal om sneller te gaan kloppen en je bloedvaten vernauwen zich. Zo wordt er meer zuurstofrijk bloed door je lichaam gepompt, o.a. naar je hart en je hersenen. Na een tijdje worden hartslag en bloeddruk weer stabiel.
- Bij orthostatische intolerantie gaat dit niet goed. Orthostatische Intolerantie is het verergeren van je symptomen en/of opkomen van nieuwe symptomen nadat je rechtop bent gaan zitten of staan. Deze symptomen verminderen weer als je gaat liggen. Symptomen zoals duizeligheid, licht in het hoofd voelen, hartkloppingen, kortademigheid, wazig zien, hoofdpijn, vermoeidheid en geheugen- en concentratieproblemen treden op of verergeren.
- De meerderheid van de ME/cvs patiënten vertoont een vorm van orthostatische intolerantie. Het is een belangrijk kenmerk in de meeste recente casusdefinities voor ME/cvs.
- Bij het Posturaal Orthostatisch Tachycardie Syndroom (POTS) neemt je hartslag in korte tijd veel toe en blijft toenemen. Je bloeddruk blijft min of meer gelijk. Daardoor blijft het bloed nog in het onderste deel van je lichaam en komt het zuurstofrijk bloed dus niet voldoende aan in je hersenen.
- Bij Orthostatische Hypotensie vernauwen de bloedvaten zich niet voldoende bij het (gaan) staan, neemt de hartslag onvoldoende toe en daalt de bloeddruk. Gevolg hiervan is dat er minder zuurstofrijk bloed naar je hersenen gaat, en dit kan klachten veroorzaken.
- Normaal gesproken neemt de hartslag automatisch toe wanneer je je gaat inspannen en er minder bloed per samentrekking van het hart wordt rondgepompt. Bij Orthostatische Chronotropische Incompetentie vermindert de hoeveelheid bloed die per samentrekking van het hart wordt rondgepompt als je gaat staan. En de hartslag stijgt niet voldoende om dit te compenseren.
- De onderzoekers veronderstelden dat er sprake is van orthostatische chronotropische incompetentie bij ME/cvs patiënten.
- Chronotrope incompetentie is al eens bij ME/cvs vastgesteld als reactie op inspanning, maar was nog niet onderzocht in reactie op orthostatische stress.
De studie
- Het team van Dr. van Campen et al doet o.m. onderzoek door middel van een kanteltafeltest naar de bloedstroom naar de hersenen in liggende en rechtopstaande positie.
- In deze studie onderzochten ze of het hartslagvolume van ME/cvs patiënten (zonder POTS of OH), bij het van lichaamshouding veranderen, voldoende mee omhoog gaat, en vergeleken die met die van gezonde controle proefpersonen. Slagvolume index: bloedvolume dat per samentrekking van het hart wordt rondgepompt (SVI)
- Volwassenen met ME/cvs (volgens Fukuda, ICC en uitsluitingscriteria) echter zonder POTS of hypotensie, werden vergeleken met gezonde controle proefpersonen.
- Ze ondergingen in de periode oktober 2012 tot december 2020 een kanteltafeltest (kantelend van liggen naar staan) volgens protocol (20 min in rugligging, daarna max. 30 min met het hoofd omhoog gekanteld tot 70 graden. De ziekte-ernst werd bepaald volgens de Internationale Consensuscriteria (ICC).
- Aan het einde van de kanteling werd de afname van de hersenbloedstroom gemeten door middel van een Doppler. Deze studie onderzocht de relatie tussen hartslag en slagvolume index om te bepalen of chronotropische incompetentie aanwezig was tijdens kanteltesten bij ME/cvs-patiënten.
Resultaten
- Bij volwassenen met ME/cvs nam de hersenbloedstroom drie keer zo veel af als bij de gezonde controles. Dit bevestigt de aanwezigheid van orthostatische intolerantie (ook bij personen die geen POTS of hypotensie hadden).
- 134 van de 362 patiënten (37%) met ME/cvs, zonder POTS of hypotensie, scoorden qua toename van de hartslag zelfs onder de laagste grens van het 95% voorspelbaarheidsinterval van de toename van de hartslag bij de controle proefpersonen. Dit wijst op orthostatische chronotropische incompetentie.
- De meerderheid van de ME/cvs patiënten heeft geen bewijs van orthostatische hypotensie of POTS tijdens de kanteltafeltesten. Maar het bloedvolume dat per samentrekking van het hart wordt rondgepompt (slagvolume index of SVI) neemt bij ME/cvs patiënten wel significant af vergeleken met gezonde controles.
- Er werd berekend wat de “normale” waarden bij gezonde proefpersonen waren, daaruit werd een voorspelbaarheidsinterval bepaald, waarin de waarden van 95% van de gezonde proefpersonen vallen. Daarna werd gekeken naar de scores van de ME/cvs patiënten. Deze scores lagen vooral in het gebied van de onderste 5%. 37% van de ME/cvs patiënten vertoonde een lager dan voorspelde stijging van de hartslag tijdens de kanteling. Hoe ernstiger ze ziek waren, hoe vaker er sprake was van OCI.
- Dit is de eerste beschrijving van orthostatische chronotropische incompetentie tijdens kanteltafeltesten, hetgeen een andere afwijking bevestigt in de reactie van de bloedsomloop op rechtop zitten of staan bij ME/cvs.
Studie: Orthostatische chronotropische incompetentie bij patiënten met ME/cvs
Auteurs: Linda van Campen, Freek Verheugt, Peter Rowe en Frans Visser